Ellen vertelt: ‘wegcijferen van jezelf is geen goed voorbeeld voor cliënten’

Ellen van der Pers is CREF & EMDR therapeut bij GGz in Eindhoven (GGzE) en heeft een cruciale rol gespeeld om coaching met paarden in het GGz-programma te krijgen. Ellen heeft de post-hbo opleiding Excellent Coach bij HorSense gevolgd. Ze vertelt over haar veelzijdige maar ook veeleisende functie en haar ervaringen met Paard als Spiegel: ‘Geen dag is hetzelfde, dat vraagt om maatwerk!’

‘In 2015 werd de Paardenhoeve binnen de GGzE opgericht. Op de Paardenhoeve is er dagbesteding voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zodat zij weer zelfdredzaam worden en aan de maatschappij deelnemen. Het verzorgen van dieren staat centraal, wat in 2015 nieuw was binnen de GGz. Ik was meteen enorm enthousiast over dit project en heb me bij de initiatiefnemers aangesloten.’

‘Maar hoe coach je mensen met behulp van dieren? Tot de oprichting van de Paardenhoeve heb ik als pyschiatrisch verpleegkundige, teamadviseur en sociodramatherapeut in de GGz gewerkt. Maar coachen en begeleiden met behulp van paarden is toch echt een vak apart!  De belangrijkste tools heb je namelijk altijd dichtbij je: de coachee, het paard, de coach en niet geheel onbelangrijk, de natuur.’

‘De belangrijkste tools heb je altijd dichtbij je: de coachee, het paard, de coach en de natuur.’ 

Geen poespas 

‘Na een zoektocht kwam ik bij de intensieve post-hbo opleiding van HorSense uit. Geen poespas, geen toestanden met allerlei materialen. Maar doen, in de bak staan, en ervaren.

‘Ik vroeg me vooral af: waar liggen mijn grenzen? Wat doen mensen en dingen mij? Waar word ik door geraakt? En hoe kan ik mijn eigen patronen herkennen? Ik moest vooral veel aanleren wat ik door mijn werk als psychiatrisch verpleegkundige heb afgeleerd. De ontwikkeling die ik bij HorSense heb doorgemaakt, heeft er voor gezorgd dat ik keuzes bewust en met mijn hart maak. Ik ‘rol’ niet meer zomaar in dingen omdat de ander dit wel ziet zitten. Ik zit nu in een proces (en ben nog volop lerende), dat ik mezélf wel zie zitten. Niet meer altijd doorgaan, maar jezelf op de eerste plaats zetten. Want wegcijferen van jezelf is geen goed voorbeeld voor cliënten.’

Coaching is geen therapie 

‘Het opstarten van coaching met behulp van paarden bij de GGzE was een ‘dynamisch proces’. We kregen veel aanmeldingen, en niet alle doelen van cliënten waren helder. De ene cliënt heeft doelen die heel goed te bewerken zijn in de bak met het paard en oefeningen. Maar een andere cliënt kan bijvoorbeeld al gedissocieerd aankomen, en zegt niets te voelen. Dat vraagt om maatwerk. Een aantal cliënten vond het lastig om stappen te zetten omdat trauma en hechtingsproblematiek erg op de voorgrond aanwezig was. Ik maak daarom heel bewust een onderscheid tussen therapie en coaching, in afstemming met regiebehandelaar en cliënt.’

‘Je hebt enorm veel mogelijkheden met de methodiek Paard als Spiegel. Ik begin een coachingsessie weleens met het voelen van de vacht van het paard. Is deze hard, of zacht? Warm, of koud? En als cliënten geen gevoel kunnen benoemen: is er een kleur aan te verbinden? Wat betekent de kleur voor de persoon? Het klinkt heel basaal, maar bij mijn cliënten is dit benoemen al een grote stap.’

Het hier en nu als leidraad 

‘Voorafgaand aan een coachingsessie duik ik nooit het dossier van een cliënt in. Ik heb wel een intakegesprek gehad, maar voor de rest sta ik blanco in de sessie. We starten op ons gemak, maken met elkaar kennis, verzorgen het paard en maken een kleine wandeling of doen een oefening. De belangrijkste thema’s weet ik vanuit het intakegesprek en deze dienen zich toch altijd wel snel aan met behulp van het paard.’

‘Ik sta altijd blanco in een coachingsessie’

‘Mijn stokpaardje is werken in het hier en nu. Het nu is bepalend of en hoe jij naar het verleden kijkt en maakt duidelijk wat je nodig hebt om toekomstdoelen te behalen. Humor, creativiteit, authenticiteit, nieuwsgierigheid, warmte en verbinding staan voor mij centraal in relatie tot de cliënt en coachee.’

Het paard draagt de cliënt

‘Ik werk ook met de CREF-methode. Bij CREF integreer je verschillende interventies als EMDR, RDI, hypnose en NLP. Het mooie is dat het paard ook hier weer reageert op het denken, voelen en handelen van de cliënt. Ook geeft het paard aan hoe het met het basisvertrouwen van de cliënt zit en waar werk te doen valt. Cliënten voelen zich met behulp van de CREF-methodiek ‘gedragen’. Het voelen van de ademhaling van het paard, en het automatisch afstemmen van je eigen ademhaling hierop, brengt rust.’

Verbinding in de toekomst

‘In de toekomst hoop ik dat de GGz voor meer initiatieven van begeleiden en behandelen open gaat staan. Zoals de inzet van dieren, maar ook voor het werken met geuren, kleuren en licht. En ik wens de GGz in zijn algemeenheid toe om meer te gaan geloven in het zelfhelend vermogen van de cliënt. En dat kan alleen als de hulpverlener echte verbinding met de hulpvrager aangaat. Vanuit angst voor klachten zijn we afstand en nabijheid heel letterlijk gaan nemen en is de emotionele verbinding met de cliënt en coachee soms ver te zoeken. En met intervisie op je coachende rol te reflecteren. Dat is iets wat ik in mijn opleiding bij HorSense heb geleerd, en wat ik mijn collega’s ook gun!’

Nieuwsgierig naar meer informatie over de Paardenhoeve en Paard als Spiegel? Lees hier meer over het werk van Ellen op de Paardenhoeve op de website van de GGzE!